ماده 1- دراين آئين نامه ،واژه هاوعبارات زيردرمفاهيم مربوط به كار مي روند:
الف- حريم قانوني راه وراه آهن:محدوده اي از اراضي بستر و حاشيه راه وراه آهن  است كه توسط مراجع ذي صلاح و از جمله كميسيون موضوع ماده (3)تصويب نامه شماره1672مورخ 4/2/1346هيئت وزيران تعيين يا افزايش آنها  براساس جدول و كروكي پيوست به تصويب كميسيون مذكور رسيده ويا برسد.
ب- وجوه:هزينه اي است كه وزارت راه وترابري براي صدور مجوز ايجادهر گونه ساختمان وديوار كشي و تاسيسات  به عمق يكصد متر  از منتهي اليه  حريم راه و راه آهن  برآوردو به صورت يكجا  يا به طور اقساط در يافت مي دارد.
ج- ترافيك سبك:ترافيك با تردد تا دو هزار وسيله نقليه در روز.
د- ترافيك متوسط:ترافيك با تردد  از دو هزار تا پنج هزارو سيله نقليه درروز.
ه- ترافيك سنگين: ترافيك با تردد بيش از پنج هزار وسيله نقليه در روز.
و- محدوده شهر: محدوده قانوني شهر ها  است كه توسط مراجع ذي صلاح تعيين شده يا مي شود .

ماده2- صدور مجوز براي ايجاد هر كونه ساختمان وديوار كشي و تاسيسات ونظاير آن به عمق يكصد متر از انتها ي حريم راهها وراه آهن هاي كشور بارعايت موارد زير مجاز است:
الف- صدور هر گونه مجوز  براي ايجاد مستحدثات به هر صورت در مجاور ت ابنيه  فني راه يا راه آهن نظير پل (با دهانه 10 متر و بالا تر ) تونل ، ديوار حائل، ديوار ضامن، گالري بهمن گير ، پاسگاه هاي پليس راه ، پار كينگ ،تقاطع هاي همسطح وغير همسطح و نظاير آنها در فاصله 100متر تا 250متر در طول محور راه حسب مورد قبل وبعد از آنها ممنوع است.  ايجاد تاسيسات خدمات زيربنايي حسب مورد  با مجوز وزارت راه  و ترابري مجاز مي باشد.
ب- صدور مجوز براي  ايجاد مستحدثات  در زمين هايي كه داراي كار بري كشاورزي هستند (كليه زمينهايي كه به موجب قوانين و ضوابط  جاري زمين كشاورزي  يا باغ شناخته شده  وتبديل آنها منع قانوني دارد) ممنوع است  مگر اينكه مالك  اراضي ،مجوز لازم مبني  بر بلا مانع  بودن تبديل اراضي كشاورزي را از  مراجع ذي ربط  اخذ وارايه نمايد . ايجاد مستحدثاتي مثل خانه باغي ، تلمبه خانه ، حفر چاه  ونظاير ان فقط در چار چوب و حدود مجاز همان مقررات  وبا اخذ مجوز از وزارت  راه وترابري  بلا مانع است.
تبصره-محصور كردن اراضي  كشاورزي وباغات به ارتفاع حداكثر يك متر با مجوز وطبق مشخصاتي كه وزارت راه وترابري تعيين مي كند بعد از نوار با كاربري تاسيسات زير بنايي بلامانع است.
ج- اراضي واقع درنوار به عرض(30)متر براي راهها وراه آهن هاي كشور ،از ابتداي محدوده يكصد متري ، بلافاصله بعداز حريم قانوني راه وراه آهن ،فقط داراي كاربري تاسيسات زير بنايي خواهند بود . مستحدثات مجاز دراين محدوده (نوار كاربري تاسيسات زير بنايي) عبارتند از:
1- شبكه هاي تاسيسات زير بنايي نظير خطوط آب، فاضلاب ،گاز،نفت،مخابرات وامثال آن.
2- افزايش حريم راهها وايجاد تاسيسات وابسته به آن نظير پاركينگ بارعايت حقوق مكتسبه تاسيسات زير بنايي ايجاد شده.
تبصره1- درمواردي كه عرض نوار ياد شده براي تاسيسات زير بنايي براساس معيار هاي فني ومهندسي كافي نباشد،باهماهنگي وزارت راه وترابري استفاده بيش از نوار ياد شده بلامانع است.
تبصره 2-براي حفظ حقوق مالكان اراضي واقع در محدوده با كاربري تاسيسات زير بنايي،هرگونه تصرف واستفاده ازاراضي مذكور ،براي كليه متقاضيان منوط به رعايت قوانين مربوط ازجمله لايحه قانوني نحوه خريد وتملك  اراضي واملاك براي اجراي برنامه هاي عمومي ،عمراني ونظامي دولت –مصوب 7/11/1358-شوراي انقلاب است.
د- براي ايجاد مستحدثاتي نظيرشهركهاي صنعتي ومسكوني ،مجتمع هاي خدماتي ورفاهي درخارج از محدوده قانوني شهرها مرجع صدور مجوز بارعايت مفاد اين آئين نامه ،مجوز صاد مي نمايد.
تبصره 1- واحدهاي خدماتي ورفاهي از قبيل جايگاه فروش مواد روغني وسوختي،تعميرگاه وسايط نقليه،هرگونه فروشگاه ،هتل ومتل ونظاير آنها در قالب مجتمع هاي  خدماتي ورفاهي ودر مكانهايي كه وزارت راه وترابري در چارچوب قانون اجازه واگذاري امتياز سرقفلي ومشاركت غرف وفروشگاههاي پايانه هاي عمومي بار ومسافر ومجتمع هاي خدمات رفاهي بين راهي- مصوب 1377-تعيين نموده يا مي نمايد، مستقر واحداث مي شوند.
تبصره 2- ايجاد هرگونه مستحدثات در محدوده يك صدمتري بعد ازحريم راهها درموارد زير ممنوع است:
1- درسمت ديگر راههايي كه روستاها دريك سمت آنها قرار گرفته اند.
2- درضلع خارجي كمربنديها وكنارگذرها.
3-درنقاطي كه محدوديت ديد وجوددارد يا ايجاد مستحدثات جديد باعث كاهش زاويه ومحدوده ديد گردد.
4- بين دوباند رفت وبرگشت جداازهم.
ه- درتهيه طرح جامع،تفضيلي وهادي شهرها يا بازنگري طرح ها موجود،رعايت مفاد اين آئين نامه الزامي بوده وهرگونهد تغيير درآن ،تغيير اساسي محسوب مي شود.
و- احداث مستحدثات درمحدوده يكصد متر بعداز حريم راهها وراه آهن هاي كشور در محدوده روستاهاي داراي طرح هادي مصوب ،بارعايت مفاد اين آئين نامه واصلاح طرحهاي هادي ، مجاز مي باشد.
تبصره 1- درروستاهاي فاقد طرح هادي ،صدور مجوز درچارچوب اين آئين نامه مجاز است.
تبصره 2- درتهيه وبازنگري طرحهاي هادي مصوب ياطرحهاي جديد،رعايت مفاداين آئين نامه الزامي است.
ز- به منظور تامين حداكثر ايمني براي راهها وراه آهن هاي كشور لازم است،درصدور مجوز به نحوي عمل شود كه بعداز نوار باكاربري تاسيسات زير بنايي باتوجه به موقعيت محل وزمين ،به ترتيب محوطه يا فضاي سبز،پاركينگ وسپس بناواعياني قرار گيرند.
ح- نصب نور افكن يا پروژكتور و هر گونه تابلو اعم از تبليغاتي يا غير آن به هر كيفيت در محدوده موضوع اين آيين نامه برابر ضوابطي است كه وزارت راه و ترابري تعيين و اعلام مي نمايد .

ماده3- كليه مستحدثاتي كه قبل از تصويب قانون اصلاح قانون ايمني راهها و راه آهن- مصوب 1379-در خارج از حريم و در محدوده يكصدمتر بعد از حريم راهها و راه آهن هاي كشور با اخذ مجوز از مراجع ذي ربط در حال احداث مي باشند در موارد زير ملزم به تطبيق وضعيت خود هستند :
الف-ممنوعيت ايجاد مستحدثات در نوار با كاربري تاسيسات زير بنايي (در مواردي كه هنوز كار اجرايي شروع نشده است).
ب- تجديد نظر در جانمايي اعياني براي تامين بيشترين فاصله اعياني از نوار با كاربري تاسيسات زير بنايي(در مواردي كه هنوز كار اجرايي شروع نشده است).
ج-تامين دسترسي مناسب.
تبصره- مجوزهاي صادر شده توسط مراجع ذي ربط كه هنوز كار اجرايي انها شروع نشده است حداكثر شش ماه پس از تاريخ ابلاغ اين آيين نامه معتبر بوده و پس از انقضاي مهلت مذكور  دارندگان مجوز مكلف به اخذ مجوز از وزارت راه و ترابري هستند . در غير اين صورت وزارت مذكور موظف است از هر گونه ساخت و ساز فاقد مجوز جلو گيري نمايد .

ماده4- به وزارت راه وترابري اجازه داده مي شود درقبال صدور مجوز طبق مفاد اين آيين  نامه نسبت به وصول وجوهي به شرح زير از كليه متقاضيان ايجاد مستحدثات اقدام نمايد . وجوه اخذ شده به حساب خزانه واريز و صددرصد آن به منظور ايمن سازي راهها به مصرف ميرسد .
الف-مبلغ پايه به ازاي هر متر طول ديوار حداكثر به ارتفاع يك متر يا حصار يا نظاير آن 750 ريال
ب- مبلغ پايه به ازاي هر متر مربع عرصه به استثناي اراضي كشاورزي 1000 ريال
ج-مبلغ پايه به ازاي هر متر مربع اعيان به استثناي تاسيسات كشاورزي نظير خانه باغي و تلمبه خانه 3000 ريال
تبصره 1- مبالغ پايه پس از اعمال ضرايب حسب مورد طبق جدول زير محاسبه و عمل مي شود:
 تبصره 2- احداث كنندگان ديوار به ارتفاع يك متر يا حصار بوسيله فنس،سيم خاردار ياچپر براي محصور كردن اراضي كشاورزي ازپرداخت وجه بند(الف)(750ريال به ازاي هرمترطول)معاف هستند.
تبصره 3- مبالغ پايه درفروردين ماه هرسال براساس آخرين تغيير شاخص عمومي قيمت هاكه توسط بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران اعلام مي شود،تعديل ميگردد.
تبصره4- نظر به اهميت تامين راه دسترسي درايمني راهها،وزارت راه وترابري مي توانددرهنگام صدور مجوز نسبت به اخذ تضمين حسن انجام كار ،معادل هزينه احداث راه دسترسي به تشخيص وزارت يادشده از متقاضي اقدام نمايد.تضمين مذكور پس ازاتمام عمليات اجرائي وتامين راه دسترسي مسترد مي شود. وزارت راه وترابري مي تواند چنانچه متقاضي نسبت به انجام تعهد اقدام ننمايد از محل تضمين مذكور نسبت به رفع نواقص احتمالي اقدام نمايد.
تبصره 5-پس ازابلاغ اين آئين نامه،دستورالعملهاي قبلي مبني براخذ هرگونه وجه به ازاي صدور مجوز احداث ساختمان ،ديواركشي وتاسيسات در فاصله يكصدمتر از منتهي اليه  حريم راهها وراه آهن هاي كشور، توسط وزارت راه وترابري لغو مي گردد.

ماده 5- وزارت راه وترابري موظف است درجهت ارتقاي كيفيت فضاي اطراف راهها ازطريق مطالعه ، مسايلي نظير مالكيت اراضي موجود درطرح،وضعيت موجود كاربريها ومستحدثات،مسايل زيست محيطي ،ميراث فرهنگي،ايجاد منظر مناسب،ويژگيهاي توپوگرافي ،اجتماعي واقتصاد ظرفيتهاي هرناحيه ،تعيين كاربري مناسب، ويژگيهاي توپوگرافي،اجتماعي واقتصادي ،ضمن برنامه ريزي وارايه ضوابط لازم نسبت به تهيه (طرح هدايت وساماندهي فضايي براي هريك ازراههاي كشور)اقدام نمايد.

ماده6- راههاي روستائي از شمول اين آئين نامه مستثنا مي باشند.
 
                                           معاون اول رئيس جمهوري
                                                    محمدرضا عارف